Sau cập nhật Dencun thì Proto-Danksharding (EIP-4844) đã xong. Chi phí trên các Layer 2 rẻ hơn chắc vài chục lần. Tiếp theo sẽ là Danksharding khiến cho chi phí lại rẻ thêm.

Sau này khả năng dùng Layer 2 thì chi phí sẽ rẻ lắm, như mình nói thì là gần như không đáng kể, để user của mạng Ethereum có thể tự tin gửi mail on-chain, chơi game on-chain không bị chi phí làm trở ngại.

Khả năng rất cao là STRK sẽ là Layer 2 thắng sau cùng vì về mặt công nghệ thì STRK là đỉnh nhất và được Vitalik support mạnh. STRK sẽ mang tới cho Ethereum khả năng thực thi song song mà Ethereum rất muốn có.

Về tự thân mở rộng thì Layer 2 có thực thi song song sẽ tối ưu hơn Layer 2 khác (cũng như SOL tối ưu hơn ETH về mặt chi phí). Có 3 dự án Layer 2 thực thi song song là STRK, Movement và Eclipse.

Những dự án Layer 2 thực thi song song sẽ gặp khó khăn trong việc tương thích với EVM và họ đều có hướng giải quyết.

Với STRK, thì họ sẽ có 1 bên lo phần tương thích với EVM chính là Kakarot zkEVM, dự án vừa được STRK và Vitalik đầu tư vòng Seed.

Với Movement, họ tự giải quyết vấn đề đó bằng Fractal Transpiler.

Với Eclipse thì họ sẽ có 1 bên lo phần này, tên là Neon EVM (NEON đang được bán bên sàn OKX).

Sau này ZK rollup sẽ đánh bại OP rollup, vì ZK nó bảo mật thông tin của user hơn và tối ưu hơn về mọi mặt. Nhưng mà mùa này hệ sinh thái của OP rollup hoàn thiện hơn ZK rollup nên maybe đánh bại ở đây có thể là tới mùa sau mới xảy ra.